Een telescoop met camera of een camera met telelens. En dan precies op tijd op de Maan richten. Dit vergt enige timing:
vrijdag 29 april 2011
Filmpje: een vlucht langs de Maan
Een telescoop met camera of een camera met telelens. En dan precies op tijd op de Maan richten. Dit vergt enige timing:
Lancering Endeavour op z'n minst 72 uur uitgesteld
De laatste keer dat de space shuttle Endeavour gelanceerd wordt, is op z'n minst 72 uur uitgesteld. Er zijn problemen geconstateerd met de Auxiliary Power Units. Deze onderdelen (er zijn er drie) zorgen voor druk op het hydraulische systeem.
Nieuwe datum: 2 mei, om 20:33.
Nieuwe datum: 2 mei, om 20:33.
dinsdag 26 april 2011
STS-134: de laatste vlucht van de shuttle Endeavour
Zoals ik al in mijn vorige artikel vertelde gaat de shuttle Endeavour aanstaande vrijdag om 21:47 richting het ruimtestation ISS met de Alpha Magnetic Spectrometer-2. Endeavour brengt ook de ExPRESS Logistics Carrier 3 (ELC3) mee, wat in feite een soort magazijnstelling is met reserveonderdelen voor ISS. Het is een paneel, waar onderdelen op bevestigd kunnen worden tot ze nodig zijn.
Lading en experimenten
ELC3 hangt buiten de bewoonde modules. Op ELC3 vindt je bijvoorbeeld een extra tank met ammoniak voor de koeling, een soort grote gereedschapskist met tien grote zekeringen en een reservecomputer voor de ruimtearm, een extra hogedruk-gas-tank waarin zuurstof voor ruimtewandelingen kan worden opgeslagen en een extra antenne. Ook is er een reservearm voor de Dextre robot. Dit is een robot die gebruikt kan worden aan het eind van de ruimtearm van het ruimtestation.
Al die reserveonderdelen zijn nodig, want als in juni de laatste shuttle naar ISS gaat, dan is er geen ruimtevaartuig meer dat dergelijke spullen buiten bij het station kan brengen. De meeste vrachtschepen leveren alleen spullen voor in het station, wat betekent dat je beperkt bent tot de breedte van de luchtsluizen om spullen buiten het station te brengen. Het enige ruimtevaartuig dat wel eens iets voor buiten het ruimtestation brengt, is de Japanse HTV, maar die is alleen uitgerust voor de uitwisseling voor Japanse experimenten.
Experimenten kunnen ook geplaatst worden op de ELC's (er zijn er straks vier). Opmerkelijk genoeg brengt deze vlucht een experiment van het Amerikaanse ministerie van Defensie, de Space Test Program - Houston 3 (STP-H3). STP-H3 is een doos die vier experimenten bevat, geen van alle zijn ze erg geheim. Het zijn vooral experimenten om nieuwe satelliet-technieken te proberen: een nieuw koelingssysteem, een nieuw soort thermische deken dat lichter en goedkoper is, een nieuwe sterrensensor (voor navigatie) en een sensor dat de interactie tussen aankomende voertuigen en het ruimtestation meet, en dan op het gebied van de plasma omgeving van deze ruimteschepen.
Endeavour brengt ook de Orbiter Boom Sensor System (OBSS). Nu is dat niets speciaals. Sinds de ramp met de Columbia neemt elke shuttle deze 15 meter lange paal mee waarmee het hitteschild onder de shuttle geïnspecteerd wordt. Alleen laat Endeavour hem, als alle controles zijn gedaan, achter op het Integrated Trusse Segment (de balk waar de zonnepanelen aan bevestigd zijn). De OBSS is al eens handig geweest bij de reparatie van een zonnepaneel.
Verder zijn er nog wat kleine dingen, zoals een paneel van het Materials on International Space Station Experiment (MISSE). Op dit paneel zijn allerlei materialen bevestigd die lange tijd blootgesteld worden aan de extreme temperatuursverschillen, atomische zuurstof, UV straling en het vacuüm in de ruimte. Op dit moment hangt MISSE-7 al sinds november 2009 aan een ELC paneel. Er zit onder andere een stralingsgehardende computer op, die getest is. Wat er op MISSE-8 getest gaat worden, heb ik nergens kunnen vinden (de officiële MISSE site is sinds MISSE-5 al niet meer bijgewerkt).
Ook wordt een nieuw rendez-vous systeem voor het Orion ruimtevaartuig getest (als deze ooit gaat vliegen). Een laptop aan boord van Endeavour zal extra metingen doen in het kader hiervan als de shuttle bij ISS komt. Als de shuttle ISS verlaat, zal het experiment nog eens herhaald worden en de shuttle zal dan nog eens een rendez-vous met ISS uitvoeren. Dit experiment heet STORRM (Sensor Test for Orion Rel-Nav Risk Mitigation). NASA is dol op zulke afkortingen.
De shuttle neemt ook allerlei kleine experimenten en ook Lego mee, waarmee astronauten aan kinderen kunnen laten zien hoe ruimtevaart werkt. Ze nemen zelfs een schaalmodel van Lego van ISS mee.
Bemanning
Aan boord zal weer een ervaren bemanning zijn. Commandant is Mark Kelly. Hij vliegt al voor de vierde keer, maar de nieuwszenders kennen hem als de echtgenoot van congreslid Gabrielle Giffords, die in januari dit jaar door het hoofd geschoten werd in Tucson, Arizona. Destijds was de vraag of Mark Kelly nog wel in staat zou zijn om de missie te leiden. Maar Gabrielle Giffords zal zelf bij de lancering aanwezig zijn, dus dat zal wel lukken.
Piloot is Gregory Johnson. Hij vloog een keer eerder in 2008. Missie specialist Mike Fincke heeft totaal al meer dan een jaar in de ruimte geklokt, en hij is dan ook geen onbekende van ISS. Op diverse NASA filmpjes is hij nogal praatgraag en weet veel te vertellen over het verblijf in de ruimte. Hij had ook een kleine rol in een Star Trek aflevering. Fincke is de laatste persoon die voor het eerst op een shuttle vliegt.
Met de lancering van deze missie zijn er zowaar twee Italiaanse astronauten tegelijkertijd in de ruimte. ESA astronaut Roberto Vittori vliegt al weer voor de derde keer. Waarom hebben we nog geen twee Nederlandse astronauten tegelijkertijd in de ruimte gehad? Ik weet het niet zeker, maar het zou kunnen zijn omdat we, vergeleken bij Italië, een stelletje gierigaards zijn met onze bijdrage aan ESA. Ik zoek dat nog uit.
Verder is er Andrew Feustel, die eerder vloog op de laatste reparatiemissie van Hubble en Greg Chamitoff, die zijn derde missie maakt.
Embleem van de missie
Programma
Als de shuttle vrijdag gelanceerd is, dan begint de bemanning van de shuttle met het gebruikelijke programma. De deuren van de laadbak gaan open en de Ku-band antenne wordt op Aarde gericht. En vrijwel meteen aan het begin wordt dan ook het Alpha Magnetic Spectrometer-2 experiment aangezet vanaf de grond, om te testen of hij naar behoren werkt. Op vluchtdag 2 vindt een uitgebreide inspectie van het hitteschild plaats.
De koppeling met ISS vindt, zoals gebruikelijk, op vluchtdag 3 plaats. Na de geslaagde koppeling wordt nog dezelfde dag de ExPRESS Logistics Carrier 3 (ELC3) geïnstalleerd op de Integrated Truss Segment (de balk waar de zonnepanelen aan zitten).
Op vluchtdag 4 wordt AMS-02 geïnstalleerd. Astronauten Feustel en Chamitoff bereiden zich dan al voor op hun ruimtewandeling. Ze doen dat door van te voren zuivere zuurstof te ademen en flink te bewegen, zodat stikstof uit hun bloed gaat.
Op de vijfde vluchtdag gaan Feustel en Chamitoff ruimtewandelen. Ze verwisselen het MISSE experiment, installeren het een en ander voor het koelingssysteem en een antenne voor draadloze communicatie.
Op dag 6 wordt de Orbiter Boom Sensor System (OBSS) aan de Integrated Truss Segment gehangen. De bemanning krijgt dan ook even vrij. Aan het eind van de dag zullen Feustel en Fincke zich voorbereiden op de tweede ruimtewandeling. Op dag 7 vindt die ruimtewandeling plaats. Er wordt gekeken naar de draaiende elementen van een van de zonnepanelen en die wordt zonodig gesmeerd. Een ammoniak-tank wordt bijgevuld en de Dextre robot wordt gesmeerd. Het klinkt dus als een onderhoudsklus.
Op dag 8 krijgen de astronauten weer enige tijd vrij (is je wel eens opgevallen dat zij geen vijf-daagse werkweek hebben?). En er worden voorbereidingen getroffen voor de derde ruimtewandeling. Die ruimtewandeling vindt plaats op dag 9. Alleen wordt deze keer geen normale pre-breathe procedure gevolgd, maar een lichtere In-Suit Light Exercise pre-breathe. Als dit net zo goed werkt, dan hoeft er minder speciaal opgeslagen zuurstof gebruikt te worden voor de voorbereiding van een ruimtewandeling. Astronauten Feustel en Fincke zullen wat werk verrichten aan de Zarya module.
Op dag 10 wordt het hitteschild van Endeavour nog een keer nagekeken als er op de video's van de lancering gezien is dat er schuim van de Externe Tank tegen het hitteschild is aangevlogen. Dan wordt op dag 11 ruimtewandeling 4 voorbereid. Afhankelijk van de ervaringen met de nieuwe pre-breathe procedure wordt deze nog eens uitgevoerd. Fincke en Chamitoff zullen de OBSS definitief installeren op de Integrated Truss Segment. Ze zullen verder onder andere werk verrichten aan de Dextre robotarm.
Op dag 12 neemt de bemanning van STS-134 afscheid van de bemanning van ISS. Het luik tussen de shuttle en ISS zal worden gesloten, maar pas de volgende dag zal Endeavour ontkoppelen van het ruimtestation. De shuttle zal nog eens rondvliegen rond ISS en in het kader van het STORRM experiment wordt nog een keer een rendez-vous uitgevoerd.
De laatste landing van Endeavour zal op dag 15 van de missie zijn, ofwel op 13 mei om 15:28, of later natuurlijk, als de lancering is uitgesteld. De shuttle Endeavour heeft dan 25 missies gevlogen sinds 1992.
Bronnen: NASA's STS-134 press kit, Wikipedia.
Lading en experimenten
ELC3 hangt buiten de bewoonde modules. Op ELC3 vindt je bijvoorbeeld een extra tank met ammoniak voor de koeling, een soort grote gereedschapskist met tien grote zekeringen en een reservecomputer voor de ruimtearm, een extra hogedruk-gas-tank waarin zuurstof voor ruimtewandelingen kan worden opgeslagen en een extra antenne. Ook is er een reservearm voor de Dextre robot. Dit is een robot die gebruikt kan worden aan het eind van de ruimtearm van het ruimtestation.
 |
| De ExPRESS Logistics Carrier-3, beladen met reserveapparatuur en (in goudkleurig folie) een experimentenpakket van het Amerikaanse ministerie van Defensie. |
Al die reserveonderdelen zijn nodig, want als in juni de laatste shuttle naar ISS gaat, dan is er geen ruimtevaartuig meer dat dergelijke spullen buiten bij het station kan brengen. De meeste vrachtschepen leveren alleen spullen voor in het station, wat betekent dat je beperkt bent tot de breedte van de luchtsluizen om spullen buiten het station te brengen. Het enige ruimtevaartuig dat wel eens iets voor buiten het ruimtestation brengt, is de Japanse HTV, maar die is alleen uitgerust voor de uitwisseling voor Japanse experimenten.
Experimenten kunnen ook geplaatst worden op de ELC's (er zijn er straks vier). Opmerkelijk genoeg brengt deze vlucht een experiment van het Amerikaanse ministerie van Defensie, de Space Test Program - Houston 3 (STP-H3). STP-H3 is een doos die vier experimenten bevat, geen van alle zijn ze erg geheim. Het zijn vooral experimenten om nieuwe satelliet-technieken te proberen: een nieuw koelingssysteem, een nieuw soort thermische deken dat lichter en goedkoper is, een nieuwe sterrensensor (voor navigatie) en een sensor dat de interactie tussen aankomende voertuigen en het ruimtestation meet, en dan op het gebied van de plasma omgeving van deze ruimteschepen.
Endeavour brengt ook de Orbiter Boom Sensor System (OBSS). Nu is dat niets speciaals. Sinds de ramp met de Columbia neemt elke shuttle deze 15 meter lange paal mee waarmee het hitteschild onder de shuttle geïnspecteerd wordt. Alleen laat Endeavour hem, als alle controles zijn gedaan, achter op het Integrated Trusse Segment (de balk waar de zonnepanelen aan bevestigd zijn). De OBSS is al eens handig geweest bij de reparatie van een zonnepaneel.
Verder zijn er nog wat kleine dingen, zoals een paneel van het Materials on International Space Station Experiment (MISSE). Op dit paneel zijn allerlei materialen bevestigd die lange tijd blootgesteld worden aan de extreme temperatuursverschillen, atomische zuurstof, UV straling en het vacuüm in de ruimte. Op dit moment hangt MISSE-7 al sinds november 2009 aan een ELC paneel. Er zit onder andere een stralingsgehardende computer op, die getest is. Wat er op MISSE-8 getest gaat worden, heb ik nergens kunnen vinden (de officiële MISSE site is sinds MISSE-5 al niet meer bijgewerkt).
Ook wordt een nieuw rendez-vous systeem voor het Orion ruimtevaartuig getest (als deze ooit gaat vliegen). Een laptop aan boord van Endeavour zal extra metingen doen in het kader hiervan als de shuttle bij ISS komt. Als de shuttle ISS verlaat, zal het experiment nog eens herhaald worden en de shuttle zal dan nog eens een rendez-vous met ISS uitvoeren. Dit experiment heet STORRM (Sensor Test for Orion Rel-Nav Risk Mitigation). NASA is dol op zulke afkortingen.
De shuttle neemt ook allerlei kleine experimenten en ook Lego mee, waarmee astronauten aan kinderen kunnen laten zien hoe ruimtevaart werkt. Ze nemen zelfs een schaalmodel van Lego van ISS mee.
Bemanning
 |
| De spannende versie van de foto van de bemanning van STS-134, gekopieerd van de filmposter van de laatste Star Trek film. Van links naar rechts missie specialisten Andrew Feustel en Mike Fincke, commandant Mark Kelly, piloot Gregory Johnson, en missie specialisten Robert Vittori en Greg Chamitoff. |
Piloot is Gregory Johnson. Hij vloog een keer eerder in 2008. Missie specialist Mike Fincke heeft totaal al meer dan een jaar in de ruimte geklokt, en hij is dan ook geen onbekende van ISS. Op diverse NASA filmpjes is hij nogal praatgraag en weet veel te vertellen over het verblijf in de ruimte. Hij had ook een kleine rol in een Star Trek aflevering. Fincke is de laatste persoon die voor het eerst op een shuttle vliegt.
Met de lancering van deze missie zijn er zowaar twee Italiaanse astronauten tegelijkertijd in de ruimte. ESA astronaut Roberto Vittori vliegt al weer voor de derde keer. Waarom hebben we nog geen twee Nederlandse astronauten tegelijkertijd in de ruimte gehad? Ik weet het niet zeker, maar het zou kunnen zijn omdat we, vergeleken bij Italië, een stelletje gierigaards zijn met onze bijdrage aan ESA. Ik zoek dat nog uit.
Verder is er Andrew Feustel, die eerder vloog op de laatste reparatiemissie van Hubble en Greg Chamitoff, die zijn derde missie maakt.
Embleem van de missie
 |
| Het embleem van STS-134 is in de vorm een atoom met daar omheen electronen. De uitbarsting in het midden van het embleem symboliseert de Big Bang. |
Programma
Als de shuttle vrijdag gelanceerd is, dan begint de bemanning van de shuttle met het gebruikelijke programma. De deuren van de laadbak gaan open en de Ku-band antenne wordt op Aarde gericht. En vrijwel meteen aan het begin wordt dan ook het Alpha Magnetic Spectrometer-2 experiment aangezet vanaf de grond, om te testen of hij naar behoren werkt. Op vluchtdag 2 vindt een uitgebreide inspectie van het hitteschild plaats.
 |
| Commandant Mark Kelly en Gregory Johnson bij de training van de STS-134 missie. |
De koppeling met ISS vindt, zoals gebruikelijk, op vluchtdag 3 plaats. Na de geslaagde koppeling wordt nog dezelfde dag de ExPRESS Logistics Carrier 3 (ELC3) geïnstalleerd op de Integrated Truss Segment (de balk waar de zonnepanelen aan zitten).
Op vluchtdag 4 wordt AMS-02 geïnstalleerd. Astronauten Feustel en Chamitoff bereiden zich dan al voor op hun ruimtewandeling. Ze doen dat door van te voren zuivere zuurstof te ademen en flink te bewegen, zodat stikstof uit hun bloed gaat.
Op de vijfde vluchtdag gaan Feustel en Chamitoff ruimtewandelen. Ze verwisselen het MISSE experiment, installeren het een en ander voor het koelingssysteem en een antenne voor draadloze communicatie.
 |
| Astronauten Fincke en Feustel (achter) trainen voor een van de ruimtewandelingen. |
Op dag 6 wordt de Orbiter Boom Sensor System (OBSS) aan de Integrated Truss Segment gehangen. De bemanning krijgt dan ook even vrij. Aan het eind van de dag zullen Feustel en Fincke zich voorbereiden op de tweede ruimtewandeling. Op dag 7 vindt die ruimtewandeling plaats. Er wordt gekeken naar de draaiende elementen van een van de zonnepanelen en die wordt zonodig gesmeerd. Een ammoniak-tank wordt bijgevuld en de Dextre robot wordt gesmeerd. Het klinkt dus als een onderhoudsklus.
Op dag 8 krijgen de astronauten weer enige tijd vrij (is je wel eens opgevallen dat zij geen vijf-daagse werkweek hebben?). En er worden voorbereidingen getroffen voor de derde ruimtewandeling. Die ruimtewandeling vindt plaats op dag 9. Alleen wordt deze keer geen normale pre-breathe procedure gevolgd, maar een lichtere In-Suit Light Exercise pre-breathe. Als dit net zo goed werkt, dan hoeft er minder speciaal opgeslagen zuurstof gebruikt te worden voor de voorbereiding van een ruimtewandeling. Astronauten Feustel en Fincke zullen wat werk verrichten aan de Zarya module.
Op dag 10 wordt het hitteschild van Endeavour nog een keer nagekeken als er op de video's van de lancering gezien is dat er schuim van de Externe Tank tegen het hitteschild is aangevlogen. Dan wordt op dag 11 ruimtewandeling 4 voorbereid. Afhankelijk van de ervaringen met de nieuwe pre-breathe procedure wordt deze nog eens uitgevoerd. Fincke en Chamitoff zullen de OBSS definitief installeren op de Integrated Truss Segment. Ze zullen verder onder andere werk verrichten aan de Dextre robotarm.
 |
| Een bespreking van een van de trainingen in Johnson Space Center in Houston. |
Op dag 12 neemt de bemanning van STS-134 afscheid van de bemanning van ISS. Het luik tussen de shuttle en ISS zal worden gesloten, maar pas de volgende dag zal Endeavour ontkoppelen van het ruimtestation. De shuttle zal nog eens rondvliegen rond ISS en in het kader van het STORRM experiment wordt nog een keer een rendez-vous uitgevoerd.
De laatste landing van Endeavour zal op dag 15 van de missie zijn, ofwel op 13 mei om 15:28, of later natuurlijk, als de lancering is uitgesteld. De shuttle Endeavour heeft dan 25 missies gevlogen sinds 1992.
Bronnen: NASA's STS-134 press kit, Wikipedia.
maandag 25 april 2011
Waarom de shuttle een donkere materie-detector aan ISS gaat hangen
De afgelopen tijd heb ik in de auto naar het audioboek Parallel Worlds van Michio Kaku geluisterd. In dit (audio)boek legt dr. Kaku uit hoe de afgelopen honderd jaar de theorieën over het ontstaan van het heelal zijn veranderd. Het gaat over hoe men tot de big bang theorie kwam, vervolgens op string theorie en nu zijn we bij de zogeheten M-theorie. Kaku vertelt ook hoe wetenschappers rond de jaren '90 er achter kwamen dat het heelal uitdijt en hoe snel. Men kon op basis van de geschatte massa van materie die uitdijing niet verklaren.
Men kwam er langs deze weg achter dat 4% van het heelal bestaat uit materie. Dus 4 procent van het heelal bestaat uit jij en ik, de planeten, sterren, zwarte gaten, allerlei exotische astronomische objecten en een heleboel stof en gas. De rest konden bestaande theorieën niet verklaren en wetenschappers vonden dat eigenlijk behoorlijk gênant. Het probleem werd voorlopig geparkeerd als donkere materie en donkere energie. (Energie is volgens E=mc² uitwisselbaar met materie, vandaar dat donkere energie in deze statistiek ook onder massa valt). Volgens waarnemingen van de WMAP satelliet moest er zo'n 22% donkere materie en 74% donkere energie zijn. Maar wat dat was, daar konden we alleen maar naar gissen.
Er zijn allerlei experimenten op touw gezet om donkere materie en donkere energie te vinden. Hier en daar zijn al wat resultaten geboekt, maar nog niet in die mate dat het herhaalbaar is. En veel experimenten vonden nog nada, niks, noppes. Halverwege april nog wist het team achter de XENON100 detector, die diep onder de Gran Sasso berg in Italië zijn werk doet, te vertellen dat de detector in honderd dagen exact drie detecties heeft gedaan, waarvan er twee terug te voeren waren tot ruis. Dus wetenschappelijk gezien is ook hier nog niets gevonden wat je zou kunnen herhalen.
Vrijdag wordt echter een kansrijk experiment gelanceerd naar ruimtestation ISS op de een-na-laatste shuttle missie, STS-134. Het experiment heet de Alpha Magnetic Spectrometer-2 (AMS-02). Als donkere materie bestaat, dan verwacht men dat AMS-02 het gaat ontdekken en dat niet alleen. Eigenlijk weet men helemaal niet wat AMS-02 nog meer voor deeltjes in de kosmos gaat tegenkomen.
 |
| De Alpha Magnetic Spectrometer-02 op Kennedy Space Center (foto NASA). |
AMS-02 is net als de detector van een deeltjesversneller, zoals de ATLAS detector van de Large Hadron Collider. De baan van door de magneet vliegende deeltjes wordt afgebogen door het elektromagnetisch veld en uit de mate van afbuiging kunnen we leren wat voor soort deeltje het was. AMS-02 heeft acht verschillende detectors die gegevens over de deeltjes moeten gaan verzamelen.
In tegenstelling van de ATLAS detector, heeft AMS-02 geen supergeleidende magneet. Dat had men oorspronkelijk wel gewild, maar men kwam er bij tests achter dat er verhitting ontstond in het gekoelde magneetsysteem en men heeft niet kunnen achterhalen waarom. Uiteindelijk werd besloten een permanente magneet te installeren. Dit is een magneet met 1,1 meter doorsnede, en 0,8 meter hoogte. De hele magneet bestaat uit 6000 blokjes van neodynium-ijzer-boor, het sterkste magnetische materiaal op Aarde. De detector weegt alles bij elkaar bijna 7000 kg. Voordeel van deze magneet is dat hij in ieder geval blijft werken tot 2020, als ISS met pensioen zou moeten gaan.
Nu hoor ik je vragen: een donkere materie-experiment met een enorme magneet aan boord van een ruimteschip. Kan dat zomaar en waarom wordt AMS-02 aan het ruimtestation ISS gehangen? De presskit van missie STS-134 verzekert me dat buiten AMS-02 je eigenlijk niets voelt van het magnetisch effect. De reden dat AMS-02 aan ISS hangt, is omdat ISS met zijn enorme zonnepanelen het instrument kan voorzien van stroom.
 |
| Commandant Mark Kelly van de STS-134 missie (liggend) en professor Sam Ting, hoofdonderzoeker van AMS-02 (en nobelprijswinnaar). |
Er is in ieder geval wel een belangrijke reden om dit experiment in de ruimte te doen. In de ruimte komen kosmische deeltjes voor, die het aardoppervlak nooit bereiken. Met AMS-02 kunnen op Aarde gemiddeld 400 deeltjes gedetecteerd worden. In de ruimte verwacht men er 25000 per seconde te vinden. Wat er zoal langs gaat komen, daar kan men nog naar raden.
Daarom alleen al is AMS-02 zo'n interessant experiment. AMS-02 is in staat de meest uiteenlopende deeltjes te vinden, of we ze nu al kennen of niet. Zo kan AMS-02 deeltjes vinden die een veel hogere energie hebben dan wij op Aarde in staat zijn te verkrijgen uit deeltjesversnellers als de LHC. Misschien vindt AMS-02 deeltjes waarvan we nu alleen bedacht hebben dat ze zouden moeten bestaan op grond van huidige theorieën, misschien niet. Ook kan AMS-02 antimaterie detecteren, mocht dat langskomen. Of er worden geheel nieuwe deeltjes gevonden die huidige theorieën op de proef stellen.
Toen president George W. Bush besloot dat het shuttle programma in 2010 zou stoppen, viel AMS-02 net buiten de boot. Het zou niet meer gelanceerd worden. Dankzij een stevige lobby van wetenschappers kreeg AMS-02 toch een extra vlucht. AMS-02 gaat het vrijdagavond om 21:47 gelanceerd worden op de laatste vlucht van de shuttle Endeavour. En gelukkig maar, want AMS-02 kan de natuurkunde veranderen.
Bronnen: de STS-134 press kit, de Alpha Magnetic Spectrometer site.
(Lees meer over STS-134 in dit uitgebreide artikel over de missie)
woensdag 20 april 2011
Hubble is 21 jaar
Volgens de site UniverseToday.com is Hubble nu volwassen en we hoeven ons geen zorgen meer te maken dat Hubble tot laat in de nacht in allerlei bars blijft rondhangen. Nou ja, Hubble is natuurlijk half Europees, dus technisch gezien was hij zich al op zijn 18-de volwassen gaan gedragen, net als alle Europeanen trouwens, zeker die op Internet.
Wat was ook al weer het punt van deze blog? Oh ja, ter gelegenheid van zijn eenentwintigste verjaardag heeft Hubble ons deze foto toegezonden (hier de hoogste resolutie foto):
Wat we zien, is de sterrenstelsels UGC1810 (boven) en UGC1813 (onder) die elkaar enkele miljoenen jaren geleden dicht gepasseerd zijn (samen heten ze Arp 273, naar Halton Arp, die een hoop botsende sterrenstelsels heeft ontdekt). Door elkaars zwaartekracht zijn ze vervormd. De buitenste spiraalarm van het bovenste sterrenstelsel is helemaal uitgetrokken en de spiraal van de onderste lijkt recht gedraaid. Er is een sterke kans dat deze twee stelsels elkaar later nog eens tegen gaan komen voor een echte botsing.
Bron: the Bad Astronomy blog, UniverseToday.com.
Wat was ook al weer het punt van deze blog? Oh ja, ter gelegenheid van zijn eenentwintigste verjaardag heeft Hubble ons deze foto toegezonden (hier de hoogste resolutie foto):
Wat we zien, is de sterrenstelsels UGC1810 (boven) en UGC1813 (onder) die elkaar enkele miljoenen jaren geleden dicht gepasseerd zijn (samen heten ze Arp 273, naar Halton Arp, die een hoop botsende sterrenstelsels heeft ontdekt). Door elkaars zwaartekracht zijn ze vervormd. De buitenste spiraalarm van het bovenste sterrenstelsel is helemaal uitgetrokken en de spiraal van de onderste lijkt recht gedraaid. Er is een sterke kans dat deze twee stelsels elkaar later nog eens tegen gaan komen voor een echte botsing.
Bron: the Bad Astronomy blog, UniverseToday.com.
dinsdag 19 april 2011
Ik twitter
Eerlijk gezegd zag ik het nut van Twitter nooit zo in, zoals het een sceptische IT-er van 40+ betaamd, maar sinds het weekend ben ik toch om. Ik heb een account laten aanmaken: MarcelJanKr.
En ik moet zeggen dat het nut van Twitter me nu pas opvalt. Nee, niet het geblaat over wat mensen nu doen, waar ze zijn en wat ze eten en dat was ik zelf ook niet van plan (alhoewel.. ik had een lekkere roerbak vanavond met sperziebonen en paprika, als je het wilde weten). Wat wel leuk is dat bijvoorbeeld astronauten twitteren als ze een mooie foto online hebben gezet, zoals deze van Paolo Nespoli van de Maan, gefotografeerd door de Aardse atmosfeer:
Je moet wel opletten dan astronauten van ISS komen en gaan en ze twitteren niet allemaal en er lijkt er altijd maar eentje te zijn die foto's publiceert.
Van ISS_Research krijg ik af en toe interessante links over de wetenschap die aan boord van ISS verricht wordt. Dat is altijd al een discussiepunt, dus NASA doet er waarschijnlijk goed aan om dit onder de aandacht te brengen.
Van de MESSENGER sonde die nu baantjes rond Mercurius draait, geeft NASA twitterberichten als er weer eens een nieuwe foto gepubliceerd wordt. Van Cassini bij Saturnus vind je dat eveneens via Twitter.
Asteroid Watch geeft berichten af als een asteroïde dicht bij de Aarde langs komt, maar ook als er een komeet veelbelovend is, zoals de komeet Elenin. Deze komeet wordt langzaam ietsje helderder, maar nog lang niet helder genoeg om ook maar enigszins in mijn telescoop te kunnen zien. Voorspellen wat een komeet gaat doen, blijft lastig. Duimen maar dat hij zichtbaar wordt.
En niet te vergeten is er Twisst, een site die je alert houdt van aankomende passages van ISS aan de sterrenhemel. Daarvoor moet je je locatie in Twitter invullen.
Mijn Twitter wordt waarschijnlijk een soort allergaartje van vakgerelateerde info (Oracle databases) en twits over nieuwe blogposts van hier.
En ik moet zeggen dat het nut van Twitter me nu pas opvalt. Nee, niet het geblaat over wat mensen nu doen, waar ze zijn en wat ze eten en dat was ik zelf ook niet van plan (alhoewel.. ik had een lekkere roerbak vanavond met sperziebonen en paprika, als je het wilde weten). Wat wel leuk is dat bijvoorbeeld astronauten twitteren als ze een mooie foto online hebben gezet, zoals deze van Paolo Nespoli van de Maan, gefotografeerd door de Aardse atmosfeer:
Je moet wel opletten dan astronauten van ISS komen en gaan en ze twitteren niet allemaal en er lijkt er altijd maar eentje te zijn die foto's publiceert.
Van ISS_Research krijg ik af en toe interessante links over de wetenschap die aan boord van ISS verricht wordt. Dat is altijd al een discussiepunt, dus NASA doet er waarschijnlijk goed aan om dit onder de aandacht te brengen.
Van de MESSENGER sonde die nu baantjes rond Mercurius draait, geeft NASA twitterberichten als er weer eens een nieuwe foto gepubliceerd wordt. Van Cassini bij Saturnus vind je dat eveneens via Twitter.
Asteroid Watch geeft berichten af als een asteroïde dicht bij de Aarde langs komt, maar ook als er een komeet veelbelovend is, zoals de komeet Elenin. Deze komeet wordt langzaam ietsje helderder, maar nog lang niet helder genoeg om ook maar enigszins in mijn telescoop te kunnen zien. Voorspellen wat een komeet gaat doen, blijft lastig. Duimen maar dat hij zichtbaar wordt.
En niet te vergeten is er Twisst, een site die je alert houdt van aankomende passages van ISS aan de sterrenhemel. Daarvoor moet je je locatie in Twitter invullen.
Mijn Twitter wordt waarschijnlijk een soort allergaartje van vakgerelateerde info (Oracle databases) en twits over nieuwe blogposts van hier.
zondag 17 april 2011
Stroopwafels in space
Ik was druk bezig om een evenement voor te bereiden, de "Hack Je Eigen Database"-dag over het beveiligen van Oracle databases.
Maar ik kon het toch niet laten even te kijken of er nog nieuwe foto's stonden op NASA's Human Spaceflight site. Zo was er deze foto van astronauten die Yuri's Night vieren.
Ik zat te kijken wat voor eten astronauten nou krijgen op een feestje als Yuri's Night, dus ik zoomde in op de hoge resolutie-versie. En toen zag ik dit:
Naast diverse blikjes met olijven, makreelfilet in olijfolie, walnoten en worstjes, houden deze astronauten kennelijk ook van stroopwafels.
Maar ik kon het toch niet laten even te kijken of er nog nieuwe foto's stonden op NASA's Human Spaceflight site. Zo was er deze foto van astronauten die Yuri's Night vieren.
Ik zat te kijken wat voor eten astronauten nou krijgen op een feestje als Yuri's Night, dus ik zoomde in op de hoge resolutie-versie. En toen zag ik dit:
Naast diverse blikjes met olijven, makreelfilet in olijfolie, walnoten en worstjes, houden deze astronauten kennelijk ook van stroopwafels.
woensdag 13 april 2011
Musea waar de shuttles naar toe gaan bekend
Er is bekend gemaakt op welke de space shuttles te zien zullen zijn in musea nadat ze voor het laatst geland zijn. Dit zijn de plaatsen:
De Enterprise was een testversie van de shuttle waarmee in de jaren '70 landingen zijn getest vanaf de rug van een Boeing 747. Enterprise gaat van Washington D.C. naar het Intrepid Sea, Air & Space Museum in New York. Dit is een openlucht museum op en in een vliegdekschip.
Discovery neemt de plaats van Enterprise in Washington D.C. in. Deze staat nu in het Smithsonian's National Air and Space Museum, of beter gezegd in een dependance van het museum op Washington D.C. Dulles International Airport, waar ze een grote hangar hebben voor die dingen. Dat heet officieel het Udvar-Hazy Center.
Endeavour gaat als enige shuttle naar de westkust van de V.S., namelijk het California Science Center in Los Angeles.
Atlantis wordt na zijn vlucht in juni dicht bij huis geplaatst op Kennedy Space Center.
Opmerkelijk genoeg krijgt het Johnson Space Center in Houston geen shuttle. Dit grote NASA centrum heeft nu bijvoorbeeld wel een Saturnus V raket en daar zijn maar twee complete versies van. Ze krijgen wel twee stoelen uit de shuttle. Jippie.
Het Museum of Flight in Seattle krijgt een trainingsmodel van de shuttle. Het National Museum of the U.S. Air Force op Wright-Patterson Air Force Base in Ohio krijgt trainingsmodellen van de neus en de cockpit van de shuttle (ook zij hadden voor een hele shuttle ingetekend).
Ikzelf heb plannen om rond septemer en oktober dit jaar langs New York, Washington D.C. en Kennedy Space Center te reizen. Ik hoop dat de shuttles dan al op hun plek staan.
Bronnen: Bad Astronomy blog, NASA
De Enterprise was een testversie van de shuttle waarmee in de jaren '70 landingen zijn getest vanaf de rug van een Boeing 747. Enterprise gaat van Washington D.C. naar het Intrepid Sea, Air & Space Museum in New York. Dit is een openlucht museum op en in een vliegdekschip.
Discovery neemt de plaats van Enterprise in Washington D.C. in. Deze staat nu in het Smithsonian's National Air and Space Museum, of beter gezegd in een dependance van het museum op Washington D.C. Dulles International Airport, waar ze een grote hangar hebben voor die dingen. Dat heet officieel het Udvar-Hazy Center.
 |
| De space shuttle Discovery wordt nu al uit elkaar gehaald en schoongemaakt op Kennedy Space Center. Giftige stoffen, zoals de brandstof in de stuurraketten, moeten verwijderd worden voor Discovery ten toon gesteld kan worden. |
Atlantis wordt na zijn vlucht in juni dicht bij huis geplaatst op Kennedy Space Center.
Opmerkelijk genoeg krijgt het Johnson Space Center in Houston geen shuttle. Dit grote NASA centrum heeft nu bijvoorbeeld wel een Saturnus V raket en daar zijn maar twee complete versies van. Ze krijgen wel twee stoelen uit de shuttle. Jippie.
Het Museum of Flight in Seattle krijgt een trainingsmodel van de shuttle. Het National Museum of the U.S. Air Force op Wright-Patterson Air Force Base in Ohio krijgt trainingsmodellen van de neus en de cockpit van de shuttle (ook zij hadden voor een hele shuttle ingetekend).
Ikzelf heb plannen om rond septemer en oktober dit jaar langs New York, Washington D.C. en Kennedy Space Center te reizen. Ik hoop dat de shuttles dan al op hun plek staan.
Bronnen: Bad Astronomy blog, NASA
dinsdag 12 april 2011
50 jaar bemande ruimtevaart
Vijftig jaar geleden maakte Joeri Gagarin als eerste mens een baan rond de Aarde. Ter gelegenheid daarvan is de film First Orbit gemaakt, die je op Youtube kunt bekijken. In deze film hoor je Joeri Gagarin communiceren met het vluchtleidingscentrum tijdens zijn vlucht. Dit gaat begeleid door HD beelden vanuit het ruimtestation ISS.
Vandaag vieren we ook dat dertig jaar geleden de space shuttle Columbia zijn eerste vlucht maakte op 12 april 1981. Oorspronkelijk zou de lancering 2 dagen eerder gebeuren, dus NASA mikte niet precies op het twintigjarig jubileum.
Na Gagarin's vlucht is een opmerkelijke reeks van gebeurtenissen geweest:
+ 31 dagen: eerste Amerikaan in de ruimte (Alan Shepard)
+ 4 maanden: eerste verblijf langer dan een etmaal (German Titov)
+ 3,5 jaar: eerste ruimteschip met meerdere personen (Voskhod 1)
+ 4 jaar: eerste ruimtewandeling (Alexey Leonov)
+ 4 jaar: eerste verblijf langer dan een week (Gemini 5 met Gordon Cooper en Pete Conrad)
+ 5 jaar: eerste koppeling in de ruimte (Gemini 8 met Neil Armstrong en David Scott)
+ 7,5 jaar: eerste vlucht dat een baan om de Aarde verlaat (Apollo 8)
+ 8 jaar: een man wandelt op de Maan (Apollo 11: Neil Armstrong en Buzz Aldrin)
+ 10,5 jaar: eerste bemande ruimtestation (Saljoet 1)
+ 20 jaar: eerste herbruikbare ruimtevaartuig
+ 25 jaar: start bouw van MIR
+ 27 jaar: eerste ruimtevaarders die langer dan 1 jaar in de ruimte verblijven (Vladimir Titov en Musa Manarov)
+ 37 jaar: start bouw van ISS
+ 43 jaar: eerste met private gelden gefinancierde ruimtevlucht (SpaceShipOne)
En voorlopig staan er geen grote ontwikkelingen op het programma, of het moet van commerciële kant komen.
woensdag 6 april 2011
Mars Science Laboratory: zo moet het gaan gebeuren
De lancering is pas op 25 november, maar NASA's Jet Propulsion Laboratory werkt er langzaam maar zeker naar toe: de nieuwste Mars-missie genaamd Mars Science Laboratory. Deze week plaatsten ze een filmpje over hoe deze rover, die zo groot is als een kleine personenauto, moet terechtkomen op Mars.
dinsdag 5 april 2011
Laatste lancering shuttle Endeavour uitgesteld naar 29 april
(Lees alles over STS-134 in dit artikel)
De een-na-laatste lancering van een space shuttle en de laatste van de space shuttle Endeavour is verplaatst van 19 april naar 29 april. Het lanceerwindow naar ruimtestation ISS opent op 29 april om22:42:47 Nederlandse Tijd [update: dat moet zijn 21:47] en duurt 10 minuten.
Endeavour moet dan de Alpha Magnetic Spectrometer (AMS-02) gaan lanceren. Dit is een wetenschappelijk experiment dat buiten aan het ISS gehangen wordt. AMS-02 zal onderzoek gaan doen naar achtergrondstraling van ons heelal en met name naar donkere materie.
Waarom hangt zo'n experiment aan een ruimtestation? Omdat ISS enorme zonnepanelen heeft waar AMS-02 dankbaar gebruik van zal maken. Het instrument verbruikt een hoop stroom om zijn supergeleidende magneet in werking te zetten.
De een-na-laatste lancering van een space shuttle en de laatste van de space shuttle Endeavour is verplaatst van 19 april naar 29 april. Het lanceerwindow naar ruimtestation ISS opent op 29 april om
 |
| Het embleem van deze missie (STS-134) stelt de elektronen in een baan rond de kern van een atoom voor. |
Endeavour moet dan de Alpha Magnetic Spectrometer (AMS-02) gaan lanceren. Dit is een wetenschappelijk experiment dat buiten aan het ISS gehangen wordt. AMS-02 zal onderzoek gaan doen naar achtergrondstraling van ons heelal en met name naar donkere materie.
Waarom hangt zo'n experiment aan een ruimtestation? Omdat ISS enorme zonnepanelen heeft waar AMS-02 dankbaar gebruik van zal maken. Het instrument verbruikt een hoop stroom om zijn supergeleidende magneet in werking te zetten.
 |
| De shuttle Endeavour staat al klaar op het lanceerplatform. Een medewerker inspecteert de onderkant van de roodbruine externe tank met een verrekijker. |
Zonneactiviteit en dwarsfluit in de ruimte, ofwel allerlei filmpjes
Een rustige en een actieve Zon
Twee jaar terug was de zon erg rustig. Nu is er een soort cyclus van ongeveer 11 jaar waarin zonneactiviteit tot zijn maximum komt. En iets dergelijks geldt natuurlijk ook voor de minimum activiteit, zoals die twee jaar terug werd waargenomen. Alleen duurde het minimum veel langer dan gedacht. Aanvankelijk voorspelde men dat het zonnemaximum dit jaar zou plaatsvinden, maar nu lijkt het toch uitgesteld tot 2012-2013.
Hieronder zie je trouwens wat het verschil is tussen een rustige en een actieve zon in extreem UV licht. In zichtbaar licht zie je meer zonnevlekken op het oppervlak. Die magnetische bogen die je in het rechter filmpje ziet gebeuren in de buurt van die zonnevlekken plaats. Er is een duidelijk verband.
Twee jaar terug was de zon erg rustig. Nu is er een soort cyclus van ongeveer 11 jaar waarin zonneactiviteit tot zijn maximum komt. En iets dergelijks geldt natuurlijk ook voor de minimum activiteit, zoals die twee jaar terug werd waargenomen. Alleen duurde het minimum veel langer dan gedacht. Aanvankelijk voorspelde men dat het zonnemaximum dit jaar zou plaatsvinden, maar nu lijkt het toch uitgesteld tot 2012-2013.
Hieronder zie je trouwens wat het verschil is tussen een rustige en een actieve zon in extreem UV licht. In zichtbaar licht zie je meer zonnevlekken op het oppervlak. Die magnetische bogen die je in het rechter filmpje ziet gebeuren in de buurt van die zonnevlekken plaats. Er is een duidelijk verband.
Dwarsfluit in de ruimte
Astronaute Cady Coleman heeft maar liefst drie verschillende fluiten meegenomen naar ruimtestation ISS. Ze speelt erop in de Cupola module, de module die met zeven ramen uitzicht biedt op de Aarde. En wat een uitzicht.
Something big..
Het bedrijf SpaceX deed vorige week aan viral marketing door ons een aankondiging te beloven van "Something Big".
SpaceX timmert aardig aan de weg. Vorig jaar hebben ze hun Dragon capsule getest, die veilig terug op Aarde kwam na zijn lancering, dus ze zijn helemaal klaar voor hun rol in de bevoorrading van ruimtestation ISS. NASA heeft er nu dus eindelijk een concurrent bij voor de Russische Progress en prijstechnisch komt dat heel goed uit.
Maar SpaceX wil het nog groter aan gaan pakken. Ze willen de Falcon Heavy al in 2012 gaan lanceren.
Ondertussen beginnen wetenschappers steeds meer interesse te krijgen in de al bestaande Falcon 9 raket. NASA had ooit kwantumkorting op de Delta 2 raket om allerlei wetenschappelijke satellieten te lanceren, maar McDonnel-Douglas besloot op een gegeven moment dat ze met deze raket zouden stoppen. Zonder de Delta 2 zit NASA voor missies van beperkte grootte vast aan de veel te grote en te dure Delta 4 en Atlas 5 raketten. En laten de budgetten voor allerlei wetenschappelijke missies nou net flink gekrompen zijn.
De Falcon 9 zou het gat dat de Delta 2 achtergelaten heeft mooi kunnen opvullen. En daarmee zou NASA dan weer missies van het caliber van de Mars rovers van 2004, de Kepler telescoop, de WISE telescoop, de MESSENGER sonde (die net in een baan rond Mercurius zit) en vele andere kunnen lanceren.
Abonneren op:
Posts (Atom)